?о?амымызды д?р сілкіндірген, жа??ыры?ы тіпті д?ниеж?зіне тара?ан ?аза?стан шекарасында?ы ?анды ?ыр?ыннан кейін Шекара ?ызметіне ?скерге ша?ырылушыларды «жал?анды? детекторында» тексеру туралы шешім ?абылданыпты. Б?л туралы кеше М?жілісте ?лтты? ?ауіпсіздік комитетіні? Шекара ?ызметі директорыны? міндетін уа?ытша ат?арушы Т.Стамбеков м?лімдеді. Б?л ретте ел Парламентіне «?аза?станны? Мемлекеттік шекарасы туралы» за?ыны? жобасы енгізілген болатын. М?жіліс депутаттары кешегі жалпы отырыстарында оны біраз тал?ыла?ан со?, бірінші о?ылымда ма??лдады.
— За? жобасымен биыл?ы жылы шекарада, «Терісайры?» заставасында ж?не «Ар?анкерген» шекаралы? бекетінде бол?андай т?тенше о?и?аларды? ?айталануына жол беруді? алдын алатын нормалар ?арастырыл?ан, — деді ??К Шекара ?ызметі директорыны? міндетін уа?ытша ат?арушы Т?р?анбек Стамбеков. — Шекара ?ызметі ол о?и?алар бойынша ?орытындылар жасады, б?л саба? болды.
Атап айт?анда, за? жобасыны? 66-бабында ??К Шекара ?ызметін толы?тыру ?шін ?скери ?ызметке алынатын ?аза?стан азаматтарына ?атысты кейбір жа?дайларда полиграфиялы? зерттеу ж?ргізілетіндігі айтылады. «Осылайша біз ?скерлерімізде ?ызмет ету талаптарына жауап бермейтін адамдарды? шекара ?ызметіне еніп кетуіне жол бермейміз» дейді Т.Стамбеков.
— Жа?ында ?ана Елбасымыз ?ауіпсіздік ке?есінде Каспий ма?ында?ы облыстарды? ?ауіпсіздігіне баса к??іл б?лу керектігін айтты, — деді депутат Г?лн?р Сейітма?анбетова. — Біз, бір топ депутаттар, ?ткен айда шекарашыларды? жа?дайын барып, к?рдік. Сонда бізді? Каспий те?ізін ?ор?ап т?р?ан Т?п?ара?ан ауданы, Баутино поселкесінде орналас?ан шекарашыларды? ?леуметтік ахуалымен, т?рмысымен танысты?.
Сонда к?ргені депутаттарды? т?бе шашын тік т?р?ызыпты: «68 контрактілі шекарашыны? т?ртеуіні? ?ана ?йі бар! ?ал?аныны? б?рі кемеде ?йы?тап ж?р! Жататын жерлері жо?. ?ткен ?асырды? 60-жылдары салын?ан барак типті ?йлерде б?гінгі заман?а сай еш?андай жа?дай жо?, бала ?сіріп, отбасымен бірге т?ратындай. Содан кейін ол шекарашыларымызда моралды? к?йі ?андай болсын? ?айдан рухы к?терілсін? Біз бірінші рет осындай за? ?абылдап жатырмыз, соны? аясында басым ба?ыт ретінде шекарашыларды ?леуметтік ?ор?ау баптары ?арал?ан ба?» деді депутат.
— Шынында, б?гінгі та?да Шекаралы? ?ызметті? жа?дайы, ?сіресе, ?леуметтік м?селелерді кейінге ?алдырмай, шешуді талап етеді, — деп мойындады «бас шекарашы» Т.Стамбеков. — Б?л ?скерлерді? проблемаларыны? бірі — баспанамен ?амтамасыз етілмегендігі. ?азіргі кезде 7,5 мы?нан астам шекарашы ?ызметтік п?терге з?ру. Тек Каспийде ?ана емес, мемлекеттік шекараны? бас?а учаскелерінде де, атап айт?анда, ?аза?стан — ?ытай шекарасында?ы заставалар ?лі к?нге ?ткен ?асырды? ?имараттарында орналасуда, — дей келе, ол осы м?селелерді? «2020 жыл?а дейінгі Шекаралы? ?ызметті дамытуды? салалы? ба?дарламасы» аясында шешімін табуынан ?міт білдірді.
?йткенмен б?л м?селені шешуге тиісті бол?ан б?рын?ы ба?дарламалар ж?зеге аспа?ан к?рінеді. «Б?рын?ы ба?дарламаларды? орындалмауынан Шекара ?ызметі тиісті ?орытындылар шы?арды, — деді Т?р?анбек М?хамет?али?лы. — ?азір біз ?ата? ба?ылау?а алды?. Б?гінгі та?да біз 11 шекаралы? заставаны тапсырды?. 14-і іске ?осу?а дайындалуда. Биыл?ы жыл?ы желто?сан?а дейін біз барлы? 25 нысанды ?олданыс?а береміз. ?ал?ан нысандар бойынша ж?мысты ?рістетуді жал?астырамыз ж?не келесі жылы тапсыра бастаймыз. ?азір 10 жа?а заставаны салу?а кірістік, оны? т?ртеуі — Алматы облысында, ?ал?аны — о?т?стік ??ірлерде. ??рылыстары биыл ая?талады». Т.Стамбековты? дерегінше, биыл?ы жылды? со?ына дейін шекарашылар ?шін 2 ?й (Павлодарда, Талды?ор?анда) ?олданыс?а берілмек. «Каспийде біз ?азір, б?лінген ?аржы?а ?арай, 20 п?тер сатып алды?. Сіз айт?ан проблеманы біз білеміз. Кезе?-кезе?імен шешудеміз. Барлы?ы салалы? ба?дарламада ?арастырыл?ан» деді ?ызмет басшысы.
Ал депутат Алдан Смайылды? айт?аны ?рей ту?ызды. «Осы за?да шекара сызы?ын ?андай ?скермен, ?андай ?арумен ?ор?аймыз, шекарашылар?а ?андай жа?дай жасаймыз деген м?селелермен бірге, сол шекараны? бойында ?андай нысан болуы керек, ?андайы болмауы керек деген м?селе жан-жа?ты ?арастырылуы ?ажет,-деді ?алаулы, — ол мына жобада жо?! М?ны айтып отыр?аным, осыдан ?ш-т?рт жыл б?рын Талды?ор?ан облысында?ы Текелі ?аласында Агахан бас?аратын исмаилиттерді? университет салуына келісім беріп ?ойды?» А.Смайылды? айтуынша, «ол исмаилиттерді? негізгі діни а?ымы бізге м?лдем жат»: «Олар Пай?амбарды, Мекке мен М?динаны мойындамайды, Ау?анстанда?ы «?ли» зиратына барып, со?ан та?зым етеді. ?ыс?асы, оларды? беретін т?рбиесі бізге м?лдем жат. Біз вахаббистерден ??тыла алмай ж?ргенде, исмаилиттерге барып ?рынуымыз м?мкін. Ал енді оларды? Жар?ы-шартын алып ?араса?, ?ару-жара? ?стау?а р??сат беріп ?ой?анбыз. Керек десе?іздер, шекара ар?ылы радиоактивті зат ?келуі ?шін р??саты бар!»
Бір топ депутаттар, ?ткен ша?ырымда Текеліге барып, ?дейі к?рген. «Соны? Жар?ыларына ?згеріс енгізу керек деп шешкен едік, ол ж?зеге асты ма, аспады ма, мен білмеймін — оны ?ада?алау?а бізді? ???ымыз жо?» дей келе, Алдан Смайыл осы за??а «?аза?станны? б?кіл шекарасы бойында бас?а елдерді? а?ымдарыны? о?у орны бола ма, к?сіпорны бола ма, ашу?а болмайды» деген бір бап ?осуды ?сынды.
— Б?л за? жобасында ондай міндет тікелей т?р?ан жо?, — деді Т.Стамбеков, — б?л м?селені біз ??зырлы органдардан т?скен а?параттар негізінде к?нделікті ?ызметімізде шешудеміз.
Агахан университетіне депутат ?сенгелді Медеуов араша т?сті: «2001 жылы ?аза?стан, ?ыр?ызстан ж?не Т?жікстан Агаханмен келісімге ?ол ?ой?ан болатын. О?ан с?йкес, осы ?ш мемлекетте университеттер ашылу?а тиісті. Ол университетті олар таулы ??ірлерді? т?р?ындары ?шін т?р?ыз?ысы келеді. Сонды?тан да Текелі ?аласы та?дал?ан еді. Рас, б?л ?ала ?ытаймен шекарада, одан 350 ша?ырым жерде орналас?ан. Біз, бір топ депутат сол жерге сапарлап бар?анбыз. Ж?мыс ж?руде» дей келе, депутат ?.Медеуов б?л университетті? ??ны шамамен 160 миллион доллар т?ратынды?ын хабарлады. «Оны? барлы?ы миллиардер Агаханны? есебінен салынады. «Онда вахаббистер дайындалады екен» дегенге айтарым, б?л университетті? олар?а еш ?атысы жо?. Б?л — заманауи мемлекеттік ЖОО, оны? ?стіне Шекара ?ызметіні? о?ан еш ?атысы жо?, біз университетті? ??рылысына тыйым сала алмаймыз» деді депутат ?.Медеуов.
— Сіздерге сеніп тапсырыл?аннан кейін, шекараны? бойында не болуы, нені? болмауы керектігі — сіздер шешетін міндет! ?сыныс жаса?ыз, осы за?ны? жобасын дайындаушылар?а! Шекараны? бойында шетелді? мекемесі болуы керек пе ?зі?! — деген депутат Алдан Смайыл Шекара ?ызметіне бас?а елдерді? шекарасында?ы жа?дайды зерттеуді ?сынды.
Айхан Ш?РІП
