[:kz]
Бұл туралы Caravan.kz медиа порталы BAQ.kz-ке сілтеме жасап хабарлайды.
Кәсіпкерлермен әңгіме барысында Тамара Дүйсенова соңғы 10 жылда солтүстік өңірлерден, Орталық және Шығыс Қазақстаннан 230 мың адам көшіп кеткенін атап өтті. Сарапшылардың болжамы бойынша, 2030 жылға қарай республиканың осы бөлігіндегі еңбекке қабілетті халық саны 168 мың адамға қысқаруы мүмкін. Бұл ретте елордада, Алматыда, Шымкентте және оңтүстік өңірлерде бала туудың және ауылдар мен моноқалалардан көшетіндердің көбеюі есебінен халық саны тұрақты өсуде.
Халықты ұтымды қоныстандыруды қамтамасыз ету және өңіраралық сәйкессіздікке жол бермеу үшін мемлекет жұмыс күшінің ұтқырлығын арттыру үшін азаматтарды ерікті түрде көшіру жөніндегі шараларды іске асыруда. Қоныс аударушыларға көшуге материалдық көмек беріледі, тұрғын үйді жалға алуға субсидиялар бөлінеді, жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету және кәсіпкерлік бастаманы дамыту жөнінде шаралар көрсетіледі. Осы жылдың 7 айында жұмыс күші артық өңірлерден жұмыс күші тапшы өңірлерге 3,8 мың адамнан тұратын 1 147 отбасы немесе осы жылға жоспарланған көрсеткіштердің 47%-ы көшірілді, – деп хабарлады Тамара Дүйсенова.
Министр сондай-ақ жаңа геосаяси жағдайды ескере отырып, «Ашық Қазақстан 500+» көші-қон саясатының тұжырымдамасы қалыптастырылғанын хабарлады. Ол елге білікті кадрлардың келуін ынталандыруды, шетелде жұмыс істейтін қазақстандықтардың құқықтарын қорғауды және ел өңірлері арасындағы демографиялық теңсіздікті жою тетіктерінің тиімділігін арттыруды көздейді.
Жаңа тәсілдердің мәні азаматтардың жұмыс орындары жоқ жерлерге көшуінде емес, трансферт арқылы жұмыс орындарын құру және басқа облыстарда қолданыстағы бизнес-жобаларды солтүстік өңірлерде кеңейту болып табылады. Сондықтан «Солтүстік өңірлер үшін 100 бизнес-жоба» бизнес бастамасын жұмыс орындарын құру бойынша барынша әлеуеті бар тиісті бизнес-идеялар конкурсы арқылы қолдау ұсынылады, – деп түсіндірді Тамара Дүйсенова.
Бизнес-жобаларды кеңейтудің жарқын мысалы облыс орталығында «Alageum Electric» компаниясымен ашылған Петропавл электр техникалық зауыты болып табылады. Бастапқыда осындай кәсіпорын Түркістан облысының Кентау қаласында пайда болды, ал Петропавлда өндірістің ашылуымен мұнда елдің оңтүстігінен жиырмадан астам жұмысшы келді», – деп атап өтті Тамара Дүйсенова.
Ол жұмыс күші артық өңірлерден қоныс аударуды ынталандыру үшін жұмыс беруші растаған жұмыс орны болған жағдайда жаңа жердегі тұрғын үй құнының 50% мөлшерінде қаржылық көмек алуға құқық беретін ұтқырлық сертификаттарын енгізу ұсынылатынын айтты.
Жамбыл облысының ауыл шаруашылығы кооперативтеріне оңтүстік өңірлерден көшіп келетін қазақстандықтарды қоса отырып, оларды қолдау бойынша табысты тәжірибесін тарату маңызды деп санаймыз. Сондай-ақ, батыс және оңтүстік өңірлер мектептерінің түлектері үшін солтүстік облыстардың жоғары оқу орындарында оқуға гранттар беру мүмкін деп санаймыз. Жастарды қоныс аударуға және ауылдарды дамытуға ынталандыру үшін жастар практикасымен ұштастыру есебінен «Дипломмен ауылға» бағдарламасының тартымдылығын арттыру ұсынылады. Бұл бағдарламаға қатысушылар үшін жұмыстың алғашқы үш жылындағы жалақыдан артық үстемеақы белгілеуге және заңнамалық түрде әлеуметтік қолдау шараларына кепілдік беруге мүмкіндік береді, – деді Тамара Дүйсенова.
Өз кезегінде, кездесуге қатысқан кәсіпкерлер жұмыс күші тапшы өңірлерде қандастар мен оңтүстіктен солтүстікке қоныс аударушыларды орналастыру тиімділігін арттыру бойынша бірқатар ұсыныстар айтты.
Мәселен, «Ақ ордасы корпорациясы» ЖШС директорлар кеңесінің төрағасы, Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы төрағасының орынбасары Ибадулла Қалыбеков қоныс аударушыларға 3 базалық шартты: қолжетімді тұрғын үйді; қолайлы инфрақұрылымды (балабақшалар, мектептер, ауруханалар және т.б.); тұрақты жалақыны ұсыну қажет екенін атап өтті.
Ол қоныс аударушыларға жеке тұрғын үй салу және шаруашылық жүргізу үшін жеңілдетілген тәртіппен жер учаскелерін беруді заңнамалық тұрғыдан бекітуді; қандастар/қоныс аударушылар үшін тұрғын үй салуға жұмсалатын шығындар сомасының 50% шегінде субсидиялауды; тұрақты жұмыс орындарымен қамтамасыз етуді ұсынды.
Бұл үшін қоныс аударушыларды жұмыс орындарымен қамтамасыз ету мақсатында ірі және орта кәсіпорындармен тұрақты негізде өзара іс-қимыл жасау қажет. Сондай-ақ, қоныс аударушыларға мал өсіру үшін бордақылау орындарын жалға беру ұсынылады, – деп толықтырды кәсіпкер.
Түркістан облысынан келген «Амангелді» ЖШС басшысы Нұрлан Құралов жергілікті биліктің қолдауымен СҚО-да ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу өндірісін ашуға дайын екенін білдірді.
Егер біз солтүстікте бірлескен кәсіпорын немесе кәсіпорнымыздың филиалын ашсақ, және егер бізге жеңілдікті кредиттер мен бос ғимараттар берілсе, онда солтүстікте ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеп, оны бүкіл Қазақстан бойынша жеткізіп, сондай-ақ Ресейге әкетуге болады деп санаймын. Егер жеңілдікті несие ұзақ мерзімге берілетін болса, онда біз оңтүстіктен 50-100 адамды алып келіп, солтүстікте жұмыс орындарын ашуға дайынбыз. Біз өткізілетін іс-шаралар мен жұмыстарды қолдаймыз! Біз жұмыссыз адамдарды оңтүстіктен солтүстікке көшіруге көмектесу үшін қолдан келгеннің бәрін жасаймыз, – деді ол.
Еңбек министрі жұмыс сапары аясында «Alageum Electric» компаниясы ашқан Петропавл электр техникалық зауытына баруды жоспарлап отыр. Кәсіпорында 110 адам жұмыс істейді, оның ішінде 25-і республиканың оңтүстік өңірлерінен қоныс аударушылар. СҚО-ға басқа облыстардан көшіп келген қызметкерлер үшін қызметтік тұрғын үй берілді.
Естеріңізге сала кетейік, өңіраралық ерікті қоныс аударуға жұмыс іздеп жүрген адамдар, жұмыссыздар және олардың отбасы мүшелері қатысады.
«Қуатты өңірлер – ел дамуының драйвері» ұлттық жобасымен (бұдан әрі – ұлттық жоба) Алматы, Жамбыл, Маңғыстау, Түркістан, Қызылорда облыстары, сондай-ақ Алматы, Шымкент және Нұр-Сұлтан қалалары қоныс аударушылардың шығу өңірлері болып айқындалды. Қандастар мен қоныс аударушыларды қабылдау өңірлері: Ақмола, Қарағанды, Шығыс Қазақстан, Қостанай, Павлодар, Солтүстік Қазақстан облыстары.
Ұлттық жоба шеңберінде ерікті түрде қоныс аударуға қатысушылар үшін субсидиялар түрінде мынадай мемлекеттік қолдау шаралары ұсынылады:
— отбасының әрбір мүшесіне көшуге 70 АЕК мөлшерінде біржолғы төлем (2022 жылы-222,6 мың теңге);
— тұрғын үйді жалдау және коммуналдық қызметтерге ақы төлеу шығындарын жабу үшін төлем 1 жыл ішінде ай сайын төленеді. Төлем мөлшері қалаға қоныс аударғандар үшін бір адам үшін 20 АЕК — тен (61,3 мың теңге), отбасы мүшелерінің саны бес және одан көп адам болса 30 АЕК-ке (91,9 мың теңге) дейін, ауылдық жерлерге қоныс аударғандар үшін – бір адам үшін 15 АЕК-тен (45,9 мың теңге) бастап, отбасы мүшелерінің саны бес және одан көп болса 21 АЕК-ке дейін (64,3 мың теңге) құрайды.
Ерікті қоныс аударушыларға жұмыс орындары және жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің басқа да шаралары ұсынылады.
Өңіраралық қоныс аударуға жәрдем көрсететін жұмыс берушілерге кемінде 2 жыл мерзімге тұрақты жұмысқа орналасқан және тұрғын үймен қамтамасыз етілген әрбір қызметкер үшін 400 АЕК мөлшерінде жұмысқа орналасуға біржолғы субсидия түрінде мемлекеттік қолдау шаралары көрсетіледі. Сондай-ақ, мемлекет жұмыс берушілерге қоныс аударушылар үшін ауылдық жерлерде жаңа тұрғын үй салуға жұмсалған шығынның 50% — на дейін субсидиялайды.
[:]
