АЛТЫНОРДА
Новости

Р?шк?л ОСПАН?ЛИЕВА, О?т?стік ?аза?стан облысты? м?слихатыны? депутаты:?йелдерді ?ызметке тартудан ?оры?пауымыз керек

?ш миллион?а жуы? хал?ы бар О?т?стік ?аза?стан облысты? м?слихатында арты?-кемі жо? т?п-тура 50 депутат бар. ??ір хал?ыны? ?леуметтік хал-ахуалы мен айма? дамуыны? кепілі ретінде бел шеше ?ызмет ат?арып ж?рген халы? ?алаулыларыны? «бір кем д?ниесі» бар.

Олай дейтініміз — іргелі ??ірді? м?слихат ??рамы елдегі саясат ауанына сай бірнеше рет жа?арса да сол 50-лікті? ?атарында «жал?ыз ?ыз?алда?тай» болып тек Р?шк?л Оспан?лиева ?ана ханымдар арасынан жарып шы?ып, жал?ыз келеді. ?аншама жылдан бері ?ара емендей е?селі 49 ер-азаматпен бірге шаршамай-талмай иы? тірестіре ?ызмет ат?арып келе жат?ан о?т?стікті? «жал?ыз ?ыз?алда?ы» Р?шк?л Оспан?лиевамен сыр б?лісіп к?релік.

— Р?шк?л Ж?лел?ызы, жасыратыны жо?, со??ы он-он бес жылда елімізде ?ан­шама сайлау ?тті. Сол саяси додалар ?а­­тарында облысты? м?слихат ??рамы да ?аншама рет жа?арды. Алайда Сіз ха­лы? ?алаулыларыны? ?атарында ?лі к?нге «жал?ыз ?ыз?алда?» атанып келесіз. М?­ны? себебі неде? Сонда ??ірімізде дода?а т?сер ?ыз-келіншектер болма?аны ма?
— Сауалы?ыз ?те орынды. Бірден айтайын, о?т?стікте ?айраткер атана­тын ?ыз-келіншектер ?атары аз емес. Олар депутат болмаса да бас?а сала­да жа?сы ?ырларынан к?рініп ж?р.
Б?л жерде м?селе бас?ада болып т?р. ?здері?із білесіздер, сайлау деген ?ып-?ызыл ала-шап?ын, ?ызу дода. Міне, осы ауыртпалы?ты білетін о?т?стікті? ибалы ?ыз-келіншектері к?п жа?дайда ер-азаматтармен ?атар сайыс?а т?спей-а? ?ояйы? деп ?деп танытып жатады.
Б?л — бір. Екіншіден, м?ны т?сініп жат?ан азаматтарымыз да аз. Мынау ?йел екен немесе ?арындас екен деп жол беріп те жатпайды, ?атар т?ссе ?алай да же?іп шы?у?а ?рекет жасап, барын салады. Б?л басы ашы? н?рсе. ?ыз-келіншектеріміз осындай келе?сіздіктерді к?рген со? тынышты? керек деп шегіне салады. Оны? ?стіне о?т?стікті? мен­талитеті де сондай ?ой.

С?з арасында:

Р?шк?л Ж?лел?ызы — саясат сахнасынан б?лек к?сіпкерлік істе де ел назарына іліккен т?л?а. Ол кісіні? кезінде ?зі бас?ар?ан «Береке» ЖШС облыс аума?ында к?рделі жол ??рылыстарын салып, халы? ??рметіне б?ленді. Сондай-а? бизнесті? ?леуметтік жауапкершілігі аясында облыс орталы?ында б?гінге дейін ол?ы болып т?р?ан з?улім неке сарайын да салып, ел ??рметіне б?ленді. ?азір айтулы «Береке» корпорациясыны? ке?есшісі ?ызметінде ж?рсе де, депутатты? лауазыммен ?атар, республикалы? саясаткер ?йелдер клубыны? О?О бойынша т?райымы. Бір с?збен айт?анда, Р?шк?л ханым — ?о?амды? істерден де тартынып ?алмай, облыста?ы гендерлік саясатты? дамуына да ?лкен ?лес ?осып ж?рген айтулы т?л?а.

— Ал бізбен іргелес жат?ан мына ?ызылорда мен Жамбыл облыстарында­?ы жа?дай ?алай екен? Олар да о?т?стік айма??а жатпай ма?
— Б?л облыстарда?ы жа?дай бізге ?ара?анда ?згеше. М?селен, ?ызылорда облысты? м?слихатында 24 депутат болса оны? 4-еуі ?йел. Жамбыл облысында да сондай. Оларда?ы 25 депутатты? да 4-5-еуі н?зік жандар. Жа?а?ы ?зі?із айтпа?­шы, «жал?ыз ?ыз?алда?» болып ?ызмет ету жа?дайы тек бізді? Шымкентте ?ана болып т?р. ?ткен сайлауда ??ірімізге танымал т?л?а, ?аза?ты? ?айраткер ?ыздарыны? бірі ?нипа ?албаеваны «Н?р Отан» партиясыны? атынан дода?а ?ос?ан еді, амал нешік, жеме-жемге келгенде ?тылып ?алды.
— О?т?стіктегі ?ш миллион?а жуы? халы?ты? те? жартысын ?йелдер ??­райтыны жасырын емес. Ал сол н?зік жандар ?здеріне т?н м??-м??таждарын айту ?шін Сізден бас?а ешкімге бара алмайды. Б?л жал?ыз адам?а ?сте о?ай болмас.
— С?зі?із ?те орынды. Біздегі ?йел-аналарды? проблемалары жетіп-артылады. Оларды? кейбірі ?здері сайла?ан еркек депутаттар?а айта бермейді, ?йткені м?селе ?йелдік т?р­?ыда болса, оны ер-азаматтарды? т?сінуі де ?иын. Сонды?тан ?ыз-келіншектер ?здерін тол?андыр?ан м?селелерін ашып та айтпайды.
-Сол ?шін не істеу керек деп ой­лайсыз?
— М?ны? бір ?ана жолы бар. Сайлау кезінде 4-5 орын?а квота б?лінуі ?а­жет. Міне, осы б?лінген орын?а тек ?йелдер ?ана сайыс?а т?сіп, дода тек соларды? ?ана арасында ?туі тиіс.
— Б?л м?мкін бе?
— Неге м?мкін болмасын?! Елді? ерте?ін ойла?ан, халы?ты? м??-м??та­жына ??ла? асатын жерде б?л болу?а тиіс. Осы к?рделі м?селе ж?нінде біз ке?інен к?тере беруіміз керек. Оны к?­теріп те ж?рміз. Бас?а-бас?а, б?л м?се­ле о?т?стікте о? шешілуі тиіс. ?йтке­ні бізді? ??ірді? тіршілігі ?згелерден тым ерекше ?рі ?арбалас екені белгілі. Осы жерде мына бір м?селені айта кет­сем деймін. М?селен, елімізді? орта­лы?, солт?стік айма?тарында ер-азаматтар облысты? м?слихат?а депутат болудан ?аш?а?тайтын?а ??сайды. ?йткені
ол жерде олар?а кесімді айлы? жо?, же­?ілдік жо?. Сонды?тан белсенділік т?­мен, ал есесіне оларды? ??рамында ?йелдер ?лесі басым.
— Р?шк?л Ж?лел?ызы, облыста?ы басшылы? ??рамда ж?рген ?ыз-келіншек­тер ??рамы сізді ?ана?аттандыра ма? Жалпы, облыста гендерлік саясат ?анша­лы?ты д?режеде?
— Енді б?л жа?ынан ?кпе жо?. Екі-?ш аудан ?кімдеріні? орынбасарла­ры ?йел-азаматшалар. Сонымен ?атар департамент бас?арып отыр?ан бірне­ше ?ыз-келіншек ж?не бар. Ал орта буын ?ызметте ж?рген н?зік жандар жетерлік. ?зі?із айты?ызшы, ?йел ?олы тиген жерде ?немі тазалы? пен тияна?тылы? ?атар ж?рмей ме?! Ж?не т?ртіпті? ж?ні б?лек. Осы к?нге дейін жем?орлы? пен сыбайласты??а неме­се бас?а да ?ылмыс жасап, істі бол?андар­ды? арасында ?йелдер болды ма? Жо? ?ой. Б?рі де ер-азаматтар. Сонды?тан ?йел-азаматшаларын ?ызметке к?птеп тартудан еш ?оры?пауымыз керек. Олар­?а м?мкіндігінше бас?ару ісін к?бірек беру керек. Ал шаруаны ат?ара алма­­ды ма, онда: «Міне, мына шаруаларды сізге сеніп бердік. Біра? бізді? сенімді а?тай алмады?ыз,сіз енді кешірі?із» деп бетіне баса айту керек. Сонда ?ділдік болар еді.
— Облысты? м?с­лихат депутаттары ара­сында ?зге айма?та?ы ?ріп­тестерімен т?жірибе алмасып, бір-бірі­не барыс-келіс м?мкіндіктері ?арасты­рыл­?ан ба?
— ?ызметтегі ?ріптестеріміз ?з к?сіптеріне с?йкес шетелдерге шы?ып т?ратыны болмаса, ондай т?жірибе жо? ж?не ?арастырылма?ан.
— Еліміздегі саясат орта? бол­?анымен ?р айма?ты? даму ерек­шеліктері ?рт?рлі емес пе?! Соны ?зге­лер к?ріп, ба?амдап жатса деген ой ?ой.
— ?зге айма?тарды? депутаттары бізге келіп бірде?е ?йренейік, т?жірибе алайы? деп жатса, оны? ж?ні бір бас­?а. Ал Шымкентті? депутаттары ?шін ?згелерден ?йренетін еште?есі жо?. ?йт­кені та?ы да айтамын, біздегідей ?ар­балас тіршілік бас?а ??ірлерде м?лдем жо? деп айтсам да ?ателеспеймін. Біз­ді? депутаттарымыз м?селе к?теру мен оны? шешілу жолдарын айтып, тал?ы?а сал?анда жиынды та??а дейін созу?а бар. Мынау ?кім екен ?ой немесе ми­нистр екен ?ой деп жалта?тап т?рмай­ды. Халы?ты? м?ддеге кел­генде олар­ды? бел­сенділігін то?тату м?мкін емес. Оны? ?стіне бізді? ??ірде бір к?німіз де ты­ныш ?тпейді. Облыс ?кімі Ас?ар Мырзахметов іскерлік істе ?андай тынымсыз болса, оны? командасын айтпай-а? ?ояйын, депутаттар т?гілі ?арапайым халы?ты? ?зі со?ан еріп, ?ол ?усырып ?арап отыр?аны жо?. ?айда болсын, тынымсыз е?бек. Ары?а барма?анны? ?зінде облыс ?кі­мі ?зі бас болып баста?ан ?о?амды? «Ырыс алды — ынтыма?» форумыны? ?зі неге т?рады?! Ал осы со??ы ?ш жылды? ішін­де облыс орталы?ы ?алай ??лпырып кетті. Бизнесті? ?леуметтік жауапкер­шілігі аясында ?алада ?аншама ??ры­лыстар салынып, пайдалану?а берілді.
Ол ??рылыстар б?гінде то?тап ?ал?ан жо?, ?айта одан сайын ?ар?ын алуда. ?згелер ?кпелемесін, ал м?ндай ?ар­?ынды да ?ызу тірлік бас?а айма?тар­да д?л біздегідей ж?ріп жатыр деп айта алмаймын. Жа?а?ы айт?ан бізбен ірге­лес Жамбылда да, ?ызылордада да м?н­дай тірлік жо?. Ат?арылса, тек Елбасымыз­ды? берген тапсырмаларына орай мем­лекеттік ба?дарлама аясында?ы ж?­мыс­­тар ?ана ж?ргізіліп жат?ан болуы керек. ?йтпесе біздегідей тіршілік жо?. Сонды?тан та?ы да ?ай­талап айтамын, ?з­гелер бізден ?йренсін, ал бізді? ?з­гелер­ден ?йренетін еште?еміз жо?.
— Саясат сахнасынан б?лек, ?леумет­тік м?селелер мен ?рпа? т?рбиесіне де к?п ала?даушылы? білдіріп ж?рген жайы­?ыз бар. Оны бай?ап та, ба?амдап та ж?р­міз. Соны? бірі мектептегі т?рбие…
— Д?рыс айтасыз, ?рпа? т?рбиесі б?рімізді ойландыруы тиіс. Б?гінде мектеп о?ушылары арасында?ы т?лім-т?рбие ісі ?те к?рделі жа?дайда екені ешкімге жасырын емес. Б?гінде зама­науи ?лгіде салынба?ан білім ордалары кемде-кем. Балаларды? дені б?рын-со?ды болма?ан ?имараттарда д?ріс алуда. Олар ?шін бар жа?дай жасалды.
Ал т?ртіптері ?шін де к?птеген мектеп­терге бейнеба?ылаулар орнатылып, психологтар берілді, бірді-екіден поли­ция ?ызметкерлері де бекітілді. Алайда одан т?ртіп жа?сарып жатыр ма? Мек­тепте бір о?ушы бірн?рсені б?лдірсе, ?стаз жаман, директор нашар деп мектеп басшысын орнынан алып жатамыз. Ер­те? оны? орнына бас?а бір директор ке­леді. Одан жа?дай жа?сарып ?алмайды. Б?­?ан бірден-бір жауапты ата-ана болуы тиіс. Б?гінде баласы б?зы?ты? істеген ата-ана 7-8 мы? те?ге айыпп?л т?лейтін т?р­тіп бар екен. Ал ?алтасына тапанша са­лып ж?рген о?ушыны? ата-анасы ?шін ол а?ша ма?! Тиісті орындар БА? ?кілдерін ?атыстыра отырып, т?рлі рейдтер жасаса, т?ртіп б?з?андарды баспа­с?з бен теледидарда бе­тін к?легейлемей, ашы? ?шкерелесе деген ойым бар.
— Осыдан біраз уа?ыт б?рын екін­ші неке деді?із бе, жо? ?лде ер-азаматтар­ды? екінші ?йел алулары т?р?ысында ма, бір батыл ой айтып ж?рді?із. ?азір сол пікірден айнып ?ал?ан жо?сыз ба?
— Жо?, айны?ан жо?пын. Б?л же­?іл-желпі айтыла сал?ан ой емес. Осы бір м?селе б?гінде бізді? ?лтымыз ?шін ?те бір ?зекті ?рі ?асіретті жа?дай болып т?р?аны жасырын емес. Мені? м?нда?ы айтайын дегенім, жалпы, ж?рт?а, оны? ішінде барша ер-азамат?а бас салып екінші ?йел ала бері?дер деген ?ш?а­ры пікір емес. Б?гінде ?олынан іс келетін барлы? ер-азаматтарды? т?рмыстары т?зу. Жа?дайы бол?ан со? оларды? о?ды-солды ж?ріп т?ратын м?мкіндіктері де жо?ары. Міне, м?селе осыдан ба­­рып шы?ады. Оларды? ?з отба­сы­­лары бола т?ра басы бос ?ыздармен к??іл жарастырып, олардан да перзент к?ріп отыр?андары жетер­лік. Алайда оны ашы? айта алмайды. Б?рін жасырын жа?дайда ?стайды. Ал мені?ше, екінші ?йелден туыл?ан ба­ланы? да бірінші ?йелден туыл?ан бала сия?ты те? ???ы болуы тиіс. Б?л — бір. Екіншіден, ?кесі астыртын, жасыры­нып, барып т?р?ан ?йдегі баланы? т?рбиесі ?андай болады? ?кесі «мынау мені? балам» деп, ал баласы «мынау мені? ?кем» деп ашы? айта алмаса, ол баладан ?андай азамат шы?ады? Б?гінде статистика бойынша, елімізде 28-бен 35 жас?а дейін­­гі 360 мы?нан астам бойда? ?ыз бар екен. Одан жо?арысын есептеме­генде. Міне, сол ?ыздарды? б?рі ?здері ?шін бір-бір бала туып ал?ысы келеді. Фами­лиясы да ?ыз ?кесіні? атына ауысады. С?йтіп, бала ?зіні? шы??ан тегін де, а?айын-туысын да ?мытады. Кез келген бала ?з ?улетіні? орта­сында ?суі тиіс. Ынжы?танып, жасанды же­тім боп,?рі жалта? боп ?скен бала адам­дар?а да, ?о?ам?а да ?кпелі болып ?сері аны?. Азаматтар осыны ойлануы керек. Ал басы?нан осындай жа?дай ?т­ті екен, оны за?дастырып ал.
— М?мкін, о?ан ?леуметтік м?селе кедергі болатын шы?ар…
— Ол басты себеп емес. Мен к?нде­лікті ?мірде к?ріп ж?рмін. Тіпті ашы? ?рі батыл айта аламын, ондай жа?дай мені? кейбір ?ріптестерімні? де ба­сында бар. Мен оны ?здеріне де к?збе-к?з айт?ан с?ттерім болды, алайда ?л­денеден ?аймы?а ма, жо? с?зден ?ор­?а ма, оларды? еш?айсысы батыл ?рекет­ке бара ал?ан жо?. Дегенмен к?пке топы­ра? шашу?а болмас. ?мір бол?ан со? б?рі болатыны рас. Мен бір азаматтар­ды білемін. Бірінші ?йеліні? ?лкен ?ызы, екінші некеден ту?ан кіп-кішкентай б?лдіршінді бауырына басып, ??ша?тап, ойнатып ж?рген с?ттерін де жиі к?ре­мін. Ал ?йелдері болса, апалы-сі?лідей болып ж?птасып ж?реді. Со?ан ?арап отырып тіпті, ?уесі? келеді. ?оры?­пай-а? осылай істеуге болады ?ой. Рас, к?йеуі? барып ?ойды, арада осындай жа?дай боп ?алды. Б?л соншама ?асі­ретті немесе ?ай?ылы жа?дай емес ?ой. Баланы? не кін?сі бар? ?айта ?рпа??а ?рпа? ?осылып, ?атары? ?сті. Ал оны сен жасыр?аны?мен перзенттер ?се келе б?рібір бір-бірін тауып алады.
Уа?ыт ?теді, сен де ?артаймай т?р­майсы? ?ой. Сол т?ста ?кініш ?зекті ?ртемеуі ?шін, батыл ?адам?а бару керек. Ал келіншектер болса, м?ны т?сіністікпен ?абылда?ан д?рыс. Біз «жесірін жо?алтпа?ан, жетімін жылатпа?ан» ?лы халы?пыз. Тарих ?ойнауларынан алатын сондай тамаша д?ст?рлерімізді кеудемізге ?айтадан ?йыта білсек, біз одан ?тпаса?, еш ?тылмаймыз. Алайда б?л бір к?нні? ?ана ??гімесі болып ?алмауы керек, б??ан б?кіл ел болып саналы т?рде ?адам жасауымыз керек.
— ??гіме?ізге ра?мет! 

С?хбаттас?ан М?хтар АТАБЕК,
журналист,
?Р м?дениет ?айраткері

http://www.aikyn.kz