Алда?ы жыл — Жылан жылы. ?аза? ?шін Жылан жылы 21 наурызда бір-а? кіреді. Ал ?ытай к?нтізбесі бойынша 2013 жылды? 10 а?панында басталады. Ал ?лемдік ?рдіске айнал?ан Жа?а жыл бойынша есігімізден ?ш-т?рт к?ннен со? атта?алы т?р. Ендеше есігі?ізден енгелі отыр?ан «Жылан жылы» жа?сылы? мол болсын деп тілейік. Алдымен осы жыл ?ожайыны — жыландар жайлы не білеміз?
?немшіл ??м ?ділетті
Жылан жайында ж?рт пікірі к?біне ?ате шы?ып жатады. Б?ріміз жыланды ісі де, т?р-т?сі де ?атып ?ал?ан суы??анды ж?ндік есебінде к?реміз. Шын м?нінде жыланны? дене ?ызуы ?зге де жан-жануардыкіндей т?рліше ?згеріп отырады: белсенді жа?дайда, м?селен жемін аулау кезінде ?ызуы к?терілетін болса, жай жат?анда керісінше т?мендейді. ?йы?тап жат?ан жыланда зат алмасу процесі м?лдем то?тайды, ж?рек ж?мыс істеуін ?ояды. Міне, энергияны ?немдеуді? на?ыз ?лгісі! Жыланны? осы ?асиетін бізге берсе, шаршап-шалды?пас едік-ау, ?!
Бізге, адамзат?а ?ара?анда, жыландар ?лденеше есе сезімтал болып келеді. Олар ?ара??ы б?лмедегі ?ара мысы?ты оп-о?ай тауып алады. ?лы із кесуші Шерлок Холмс айт?андай, жыландар мыл?ау, біра? са?ырау емес. Олар ?те ?лсіз дыбысты? ?зін ?алт жібермейді, м?ны? б?рі бізді? ??ла?пен еститініміздей емес, жыланны? ж?мба? жаратылысына сай іске асып жатады.
А?ыры жылан жайлы с?з ?оз?а?ан со?, оларды? махаббатына да м?н бере кетейік. ?здеріні? к?йлеп-билейтін маусымдарында бірнеше ата жылан ана жыландар?а ие болу ?шін балуандарша белдеседі, я?ни бір-бірін ты?сырып жерге жаныштайды. Бір ?адап айтарлы? н?рсе, б?л арада ?улы?, арамды? деген ж?рмейді, жыландар за?ы ?те ?ділетті. Же?ілгені бірден ?рыс ала?ын тастап шы?ады. Ана жылан махаббатын жал?ыз емес, екі-?ш ата жылан?а сыйлайды.
Айда?арлар асай бермейді
Жыландар ?те ?ауіпті ж?не адам?а жиі шабуылдайды деген пікір ке? жайыл?ан. Жылан ба?ушыларды? айтуынша, адам?а тек улы ?ара мамба, корольдік кобра, австралиялы? тайпан сия?тылар ?ана шабуылдайды екен. Оны? ?зінде де «тыныш жат?ан жыланны? ??йры?ын басатын» к?біне адамны? ?зі к?рінеді.
?ндістанды?тар «жыланмен бетпе-бет кездесе ?алса?, к?зіне к?зі?ді тік ?адап, ?оз?алмай ?ол ?усыр, сонда ол ?зі-а? жайына кетеді» дейді.
Жыланны? ша?уынан ?оры?пайтын адам жо?. Біра? жылан ?сіруші к?сіби мамандарды? бірін жылан ж?з рет ша?ып алса да, т?к болма?ан — тірі, аман-сау ж?ріп жат?анын жа?ында теледидардан к?рсетті. ?лгі маман ?йіндегі ж?з ша?ты жыланны? ?оршауында ?зін ?амсыз сезінетінін айтады.
Е? улы жылан ша?ып ал?анны? ?зінде адам?а ?з ?ауіпсіздігіні? алдын алу ?шін жеті-сегіз са?ат уа?ыт ?алады екен. Кейде жылан ша??ан жерді электр тогына ?р?ызып та емдеуге болатын к?рінеді.
Сонан со?, жыландар ?з ?міріні? к?п б?лігін то? к?йде ?ткереді. Таби?ат оларды солай жарат?ан: жа?адан д?ниеге келген жылан аптасына бір рет азы?танса, ?лкендері — онан да сирек, ал анаконда мен питон сия?ты алыптар екі айсыз н?р сызбайды. Тіпті онша ?лкен де емес олжасын ж?ту?а жыландар шамамен жиырма-отыз минут ж?мсаса, оны? ?орытылуына д?л ?анша уа?ыт кететіні бір ??дай?а м?лім.
Кинода?ы алыптар
Кинода алып жыландар адамдарды тарпа бас сал?анын, немесе ?уып жетіп ж?тып жібергенін к?рсетіп жатады. М?ны? б?рі ертегіден алын?ан. Кинода ?лбетте жыландарды? жылдамды?ы арттырылып беріледі. Тіпті ?лемдегі е? жылжы?ыш жылан — ?ара мамбаны? ?зі (са?атына он то?ыз ша?ырым) ?аш?ан адамды ?уып жете алмайды. Та?ы да: киногерлерге ?алай да ?серлі етіп к?рсету керек бол?анмен, шын м?нінде жылан ша??аннан бол?ан ?лім анау айт?андай драмалы емес.
«К?н бат?аннан та? ат?анша» фильмінде д?у питонмен ?арнын т?йістіріп билейтін Голливуд ж?лдызы Сальма Хайек, ?осылып билеген ?з серігін ?за? жылдар бойы елжірей еске алумен болды: ал?ашында ?атты ?оры??ан, ал сонсо?, жа?ын танысып ал?аннан кейін екі елі ажырамастай бол?ан. «Ма?ан м??гілік ажырамастай сенімді серік б?йырды» деген оны? с?зіне ?айтіп иланбассы??
?ожайын келгенше «?орылдайды»
?зіміз айта беретін атышулы Америкада он ?ш миллион адам ?йінде жылан асырайды екен (жылан ба?атындар ит ?стаушылардан кейінгі екінші орында). Неге? Б?лені? б?рін білетін алыс жа?алау еліндегілер ?йде жылан ?стауды? тиімділігін де біліп ал?ан: бір айда бір-а? рет азы?тандырасы?. Артын тазалап та?ы ж?рмейсі?. Б?лмесіне шамалы ??м не топыра? т?сеп, жасанды жапыра? г?лдермен к?ркемдеп ?ойса? болды, екі метр болатын жыланны? ?зі-?зін ерекше к?тімде жат?андай сезінеді. Егер жолсапар?а немесе демалыс?а кететін болса?ыз, ?йдегі жылуды ажыратып, ала?сыз жол?а шы?а бересіз. Ал сізді? жыланы?ыз ?олайсыз ауа райы бастал?ан екен ?ой деп, бірден ?йы?тау?а кіріседі. ?ожайын келгенше, «?орылда?аны» сол.
Жылан жылдары тарихта несімен ерекшеленеді?
?ара?ыз: 1905 жыл — бірінші орыс т??керісі, 1917 жыл — а?пан буржуазиялы? т??керісі ж?не ?лы ?азан т??керісі, 1929 жыл — ?аза?ты? мал-м?лкін т?ркілеу, 1941 жыл — екінші д?ниеж?зілік со?ысты? басталуы, 1953 жыл — Сталинні? к?з ж?муы, 1989 жыл — Арменияда?ы алапат жер сілкінісі, 2001 жыл — Нью-Йорктегі 110 ?абат ?йді ?ират?ан теракт, 2013 жыл — ?..
Жылан жылды? ?те к?рделі символы болып табылады. Бір жа?ынан ?атал, суы? ж?не есеп?ой, екінші жа?ынан ойшыл дана, философ. Шы?ыс к?нтізбесі бойынша, алда?ы жылды ?ара су жыланы деген ??ым ?алыптас?ан. ?ытай а?ызы бойынша, Будда жан-жануарлар?а жыл атауын ?лестіргенде, м?шелдік атау?а ие болу ?шін алтыншы болып жылан жер бауырлап жеткен екен. Жалпы, м?шелдік жыл санауын к?шпенді т?рік халы?тары, я?ни ?аза?ты? ар?ы бабалары енгізген деген д?йекті ?ылыми пайымдау барын да ескеріп ?ойы?ыз.
Жалпы айт?анда, Жылан жылы тарихта талай рет жайсызды?ымен есте ?алса да, ж?лдызшылар алда?ы жылды жа?сылы??а бастайтын жыл деп санайды. Жылан асы?пайтын, жай ?имылдайтын ж?ндік бол?анымен, ?ала?ан уа?ытында ш??ыл б?рылыс та жасай алады. Сонды?тан керек кезінде к?рт б?рылыс та керек. Жыланны? ашу?а емес, а?ыл?а салып шешетін тактикасын ?олданса?ыз, ?немі ?тыс?а шы?асыз. Ж?лдызшыларды? пікірінше, б?л жылы, ?сіресе, с?зден г?рі іске бейім, шаруасын тап-т?йна?тай ат?арып, со?ына дейін апара алатын, табысты кездейсо? с?ттіліктерден емес, тек ?ана ма?дай тер, адал е?бектен іздейтін жандарды? жолы болма? екен. А?ша?ызды шашпа?ыз, жыланны? ?ата? есеппен ж?ретінін жады?ыз?а то?ы?ыз.
Жылан жылдарды? ішіндегі е? ??пиялысы. Жылан жылы ту?ан ата?тыларды? к?бісі теологтар мен философтар, банкирлер екенін к?руге болады. Б?л жылы ту?андар физикалы? жа?ынан к?шті болма?анымен, ?з жолын адаспай табатын, жолы бол?ыш жандар. Олар тек ?з а?ылымен ж?ріп, ?згені? ?ателігінен саба? алады. К?зімен к?ріп, ??ла?ымен естімесе, еште?еге сенбейді. ?зге жандарды танып, ба?алау жа?ынан ?ателеспейді десе де болады. ?те са? бол?анды?тан, ?те сирек ?ателеседі. Жылан е?бек?ор адамдарды с?йеді. Сонды?тан да тетігін тауып, тынымсыз е?бек етсе?із, тым жа?сы ?ор жинап ала алатыны?ыз?а сене бері?із.
Жылды ?алай ?арсы алу керек?
Жылан ай?ай-шу мен ?имыл-?оз?алыстан г?рі, тынышты? пен сабырлылы?ты жа?сы к?реді. Сонды?тан ж?лдызшылар келер 2013 жылды туыстары?ызды? не болмаса жа?ын достары?ызды? арасында ?арсы алулары?ыз?а ке?ес береді. К?йбеле? тіршіліктегі к?йкі ойлардан арылып, к?тері?кі к??іл к?йде ?арсы алу?а бар к?ші?ізді салы?ыз. Сізді? б?л ?рекеті?ізді Жылан жылы ескерусіз ?алдырмайды.
Жа?а жыл?а дайындалу барысында киімге де назар б?луді ?мытпа?ыздар. 2013 жылды ?арсы аларда ?ара, к?ре? к?к, сондай-а? жасыл т?сті киім та?даса?ыздар ??ба-??п болады. ?йел заты ?шін жылтыр т?стес маталар ?зекті. Ал еркектер галстугіне жылан іспеттес ою ?олданса болады. Бастысы, Жылан ??ыптылы? пен ашы?ты?ты ?нататынды?тан, киімі?ізде бір ?ылау болмауын жіті ?ада?ала?ыз.
?орыта айт?анда, келер жыл — Жылан жылы жайлы болып, жама?ат?а тек жа?сылы? ?келсін деп тілейік.
Т?ре?али Т?ШЕНОВ
